دستگاه اتوآنالایزر

در این مقاله قصد داریم دستگاه اتوآنالایزر، انواع آن، قسمت های سخت افزاری اتوآنالایزر و مزایای استفاده از آن را توضیح دهیم.

دستگاه اتوآنالایزر چیست؟

دستگاه اتوآنالایزر یا Chemistry Analyzer یک وسیله ی الکتروشیمیایی است که معمولا در آزمایشگاه ها جهت تسهیل خدمات و افزایش سرعت کاربرد دارد.

دستگاه اتوآنالایزر یک دستگاه پیچیده‌ و پیشرفته ی آزمایشگاهی است که  کاملا خودکار و به صورت اتوماتیک آنالیز می کند، دستگاه اتوآنالایزر جهت بررسی های بیوشیمیایی رایج در آزمایشگاه های بالینی استفاده می شود. اتوآنالایزربه منظور اندازه گیری میزان متابولیت های حاضر در نمونه هایی مثل ادرار، خون و نیز مایعات مغزی و نخاعی کاربرد دارد.

اتوآنالایزر همه ی مراحل یک آزمایش را تنها با نظارت یک تکنسین آزمایشگاه، آنالیز می کند و خودکار و از پیش تعیین شده عمل می کند.

انواع دستگاه های اتوآنالایزر

• اتوآنالایزرهای بیوشیمی
• اتوآنالایزرهای گازهای خونی
• اتوآنالایزرهای تست ‌های ELISA
• اتوآنالایزرهای اندازه ‌گیری الکترولیت ‌های خون
• اتوآنالایزرهای هماتولوژی

قسمت‌ های مختلف دستگاه اتوآنالایزر

دستگاه اتوآنالايزر از دو بخش سخت افزار و نرم افزاری تشکیل شده است.

سخت افراز در یک دستگاه اتوآنالایزر به دو بخش اصلی و لوازم جانبی تقسیم می شود.

اصلی ترین قسمت های سخت افزار دستگاه اتوآنالایزر:

• UPS‏ (سیستم تامین کننده ی ولتاژ)
• مدارات الکترونیکی و کامپیوتری
• پمپ های الکترومکانیکی
• انواع موتورهای آنالوگ و دیجیتال
• انواع سرنگ و پیستون ها
• انواع شلنگ ها
• انواع سوزن ها
• انواع ربات ها
• انواع شیرهای الکترومغناطیسی

و همچنین از قسمت های لوازم جانبی سخت افزاری در یک دستگاه اتوآنالایزر:

• دستگاه بارکد خوان
• نمایشگر
• چاپگر
• صفحه کلید

قسمت های مشترک در همه ی دستگاه های اتوآنالایزر:

• نمونه‌ گیر: این بخش نمونه ‌ها و محلول‌ های شسته شده را به سیستم اتوآنالایزر، منتقل می ‌کند.
• پمپ متناسب کننده و لوله ی چند راهه: این قسمت، نمونه ‌ها را با معرف‌، مخلوط می‌ کند. همچنین مایعات را به نسبت‌ های دقیق به ماژول ‌های دیگر پمپاژ می ‌کند.
• دیالیز کننده: یک غشایی است که امکان عبور انتخابی، مواد را فراهم می‌ آورد.
• حمام داغ: مایعات را به صورت مداوم در درجه ی حرارت مورد نظر جهت پیشرفت رنگ، نگه می ‌دارد.
• رنگ سنج: شدت‌ رنگ (چگالی نوری) که متناسب با غلظت ماده ‌است، به ولتاژ الکتریکی تبدیل می‌ شود.
• ثبات: سیگنال الکتریکی، چگالی نوری از یک رنگ سنج را به یک نمایشگر گرافیکی روی یک چارت متحرک تبدیل می ‌کند.

کار با دستگاه اتوآنالایزر

در اتوآنالایر از یک طرف نمونه و از طرف دیگر دستگاه، معرف‌ های آزمایش وارد دستگاه شده و در محل واکنش (آنالیز) با یکدیگر ترکیب می ‌شوند. دتکتورها و سنسورها نتایج فعل و انفعالات شیمیایی یا فیزیکی را ثبت کرده و به پردازشگر یا مغز الکترونیک دستگاه می ‌فرستند. داده ‌های خام توسط تعاریف و فرمول‌ های قبلی دستگاه یا کاربر که در حافظه ی سیستم ثبت شده، پردازش شده و نتیجه ی نهایی توسط یک سیستم خروجی که شامل مانیتور یا صفحه ی LCD است، به کاربر نشان داده می ‌شود. تقریبا همه ی اتوآنالایزرها یک چاپگر دارند که ممکن است جزء دستگاه باشد یا به ‌صورت جانبی به آن وصل شود.

موارد استفاده از دستگاه اتوآنالایزر

دستگاه اتوآنالایزر کاربرد وسیعی در مراکز مختلف دارد. مراکزی همچون:

• آزمایشگاه های بالینی
• مراکز تحقیقاتی
• آزمایشگاه های تشخیص طبی
• دانشگاه های علوم پزشکی
• آزمایشگاه های صنایع دارویی و غذایی
• آزمایشگاه های بهداشتی
• آزمایشگاه های کشاورزی و محیط زیست
• صنایع تصفیه ی آب
• نیروگاه ها

کاربرد دیگر این دستگاه (اتوآنالایزر دام)، در آزمایشگاه های دامپزشکی است. اتوآنالایزر دامپزشکی ترکیب شیمیایی برخی ترکیبات موجود در خون حیوانات مانند الکترولیت ها و پروتئین ها را اندازه گیری می کند و بر روی یک صفحه ی نمایش به صورت نمودار ظاهر می کند.

مزایای استفاده از دستگاه اتوآنالایزر

دستگاه اتوآنالایزر از اجزاء روباتیکی تشکیل شده است و با نظارت یک تکنسین، آزمایش های زیادی را بررسی و آنالیز می کند.

استفاده از این دستگاه مزایای بسیار زیادی دارد، از جمله:

• افزایش سرعت (آنالیز صدها نمونه در یک روز)
• سرعت آنالیز بالا (حداقل 100 تست در ساعت)
• افزایش کیفیت نتیجه ی آزمایش
• کاهش خطاهای انسانی (خطای بسیار پایین دستگاه اتوآنالایزر)
• محاسبه با دقت بالا
• کاهش تعداد پرسنل در آزمایشگاه
• کاهش هزینه ها
• کم هزینه بودن دستگاه (قطعات و مواد مصرفی)
• قابلیت تکرار یک آزمایش
• قابلیت ‌برنامه‌ ریزی
• قابلیت انجام آزمایش ‌ها با حجم کم (مثل نمونه ی نوزاد)
• قابلیت اندازه ‌گیری کلیه ی مایعات بدن
• اجرای تست ها به روش های مختلف
• کم حجم بودن دستگاه
• مجهز به سیستم هشداردهنده
• سادگی دستگاه از لحاظ کار اپراتور
• داشتن نرم‌ افزار ساده و کارآمد

آیا امکان اشتباه دستگاه اتوآنالایزر وجود دارد؟

پاسخ این سوال مثبت است. دستگاه اتوآنالایزر مانند هر دستگاه دیگری امکان خطا و اشتباه دارد.

اما خطا و اشتباهات ناشی از این دستگاه در اکثر مواقع، به اشکال در نمونه و معرف، عدم توجه به علائم هشداردهنده ی دستگاه، اشکال در داخل دستگاه و اشتباهات تکنسین آزمایشگاه مربوط می شود.

لازم به ذکر است که، یک تکنسین آزمایشگاه موظف است تمامی علائم هشدار دهنده ی دستگاه اتوآنالایزر را به خوبی بشناسد تا از بروز خطا در نتیجه ی آزمایش و همچنین آسیب به دستگاه جلوگیری شود.

شرایط و اصول نگهداری از دستگاه اتوآنالایزر:

• دور از نور مستقیم خورشید
• دور از منبع گرما
• پیروی از دستورالعمل های شرکت سازنده ی دستگاه
• بررسی استانداردهای شرکت سازنده ی دستگاه
• رعایت حساسیت سنسورهای نوری
• تعویض لامپ ها و فیوزهای از کار افتاده
• نگهداری دور از هرگونه مایعی (ریختن مایعات روی دستگاه)
• تمییز کردن با استفاده از شوینده های ضعیف و ملایم
• تمییز کردن به کمک یک پارچه ی آغشته به شوینده
• پاکیزگی سطوح خارجی
• رعایت موارد ایمنی دستگاه
• سرویس و کالیبره شدن دستگاه بر اساس موارد ذکر شده در دفترچه ی راهنما

از اینکه تا پایان این مطلب با سایت مرکز علمی آموزشی و پژوهشی ایرانیان ملل همراه بودید، تشکر میکنیم.

امید است که این مطلب برای شما کاربردی و قابل استفاده بوده باشد.